بوتاکس یا بوتولینوم حاصل باکتری خاصی به نام کلستریدیوم بوتولینوم است که مسمومیت غذایی بوتولیسم را به وجود میآورد. این سم اولین بار در اوائل قرن ۱۹ میلادی توسط یک نوع مسمومیت غذایی بسیار کشنده که عمدتاً از خوردن سوسیس ایجاد میگردید، شناخته شد. آنگاه این باکتری و سمش که به نام بوتولوس که معادل کلمه سوسیس است کشف گردید. این سم باکتریایی، یکی از خطرناکترین سموم جهان است. اما برای درمانِ دارویی، اثر خود را از دست میدهد و شکل غلیظ شده وضعیف آن برای مصارف دارویی مورد استفاده قرار میگیرد. تزریق بوتاکس برای جوانسازی صورت با دوزهای پایین در عضلاتی خاص و توسط پزشک مجاز ومتخصص، مانع از رسیدن سیگنالهای شیمیایی به عضله شده و از انقباض بیش حد آن جلوگیری میکند و در نتیجه از تشکیل چین و چروکها ممانعت به عمل میآید.
بوتاکس هم برای درمان بیماری ها و هم برای زیبایی استفاده میشود. از دهه ۵۰ قرن بیستم استفاده درمانی و از اواسط دههٔ ۸۰ کاربرد زیبایی آن شروع شد. بوتاکس در درمان بیماری هایی که به علت زیادی فعالیت و گرفتگی ماهیچه ها در چشم، صورت، گردن، حنجره، مری و اندام ها، پرش پلک، انقباض و تیک گردن ، لوچی شدید چشم ها بکار می رود. صورت ما حرکات عضلاتش را با نقش بستن به شکل چین و چروک بر روی پوست نشان میدهد. بنابراین با جلوگیری ازحرکت برخی از عضلات، که باعث به وجود آمدن چین و چروکهای پوست و یا عمیقتر شدن آنها میشوند میتوان به طور چشمگیری پوست را صاف تر کرد. تمامی حرکات صورت از جمله حرکات احساسی و عاطفی صورت توسط عضلاتی که درست زیر پوست قرار دارند انجام میشود. فعالیت و انقباض بیش از اندازه این عضلات باعث بوجود آمدن خطوط در صورت میشود. کار بوتاکس از کار انداختن موقت این ماهیچه هاست.
این روش معمولا در مطب پزشک
انجام می شود. به هیچ نوع بیهوشی نیازی ندارد، گرچه بعضی از پزشکان بیهوشی
موضعی یا موضعی را بر حسب درخواست بیمار انجام میدهند. بعد از پاک کردن
پوست، پزشک به هر کدام از عضلات مورد نظر مادهی بوتاکس را تزریق
میکند.بوتاکس از طریق بلوک ایمپالس عصبی عمل می کند و باعث کاهش حرکت
عضلات می شود. با کاهش حرکت، سطح پوست به تدریج صاف می شود و خطوط متوسط تا
شدید شروع به ناپدید شدن می نمایند. پروسه تزریق بوتاکس
پروسه چندان پیچیده ای نیست ، در گام بعدی می بایست به ماهیچه های ایجاد
چین و چروک و یا اخم ها بوتاکس تزریق گردد. تزریق بوتاکس به ماهیچهها حدود
1 تا 2 دقیقه طول میکشد. جلسه بوتاکس درمانی کمتر از یک ساعت طول می کشد.
پس از تزریق بوتاکس پروسه انسداد فرستنده های عصبی بین 2 تا 10 روز طول می
کشد . اما با استفاده از بولوتونیوم بوتاکس نوع A این مشکل بی حسی بوجود
نخواهد آمد .
پس از تزریق، توکسین موجود در محلول، سیگنالهایی را که از
عصب به عضله فرستاده می شود، مسدود میکند، در نتیجه عضلات دیگر
نمیتواننند منقبض شوند.همین انقباض عضلات است که روی پوست روی عضله چروک
ایجاد میکند. با شل شدن عضلات، چروکها صاف میشوند. مقدار این دارو بر
اساس واحد محاسبه میشود، با توجه به خطرناک بودن آن باید بین دوز درمانی و
کشنده آن فاصله زیادی باشد. در تزریقات زیبایی حدوداً ۱۰۰ واحد و در
درمانی حداکثر ۶۰۰ واحد به کار میرود، این در حالیست که دوز کشنده آن بیش
از ۳۰۰۰ واحد است.
بیشتر بیماران به سراغ بوتاکس میروند تا نشانههای پیری و بالا رفتن سن را در چهرهشان کمتر کنند. در واقع بوتاکس شیوهی درمانی جایگزینی برای جراحیهای زیبایی مثل کشیدن پوست است. بعضی از چین و چروکها و مشکلاتی که با بوتاکس برطرف میشوند عبارتند از:
از بوتاکس میتوان در بسیاری از چروکهای ناشی از حرکت عضلات صورت استفاده کرد. البته برای چروکهای ناشی از شل شدن پوست، گرانش، و یا قرار گرفتن در معرض آفتاب بی اثر است. مناسب ترن جائی که بوتاکس تزریق میشود پیشانی است. با تزریق در این منطقه میتوان خطوط عمیقی که بین دو ابرو ایجاد میشود که به آنها خط اخم گفته میشود و همچنین خطوط عرضی پیشانی را برطرف کرد. بعلاوه خطوط ریز کنار چشم هم خیلی خوب به این تزریق جواب میدهند. چنانچه انتخاب بیمار و روش تزریق صحیح باشد نتایج برای این نقاط بسیار درخشان و راضی کننده است.
نتایج تزریق بوتاکس چند روز بعد از بکارگیری آن مشخص میشود اما تأثیر کامل بعد از گذشت ده روز از تزریق معلوم میگردد. با تزریق مقدار متعادل بوتاکس، حالت طبیعی چهره به طور کامل حفظ میشود. تأثیر استفاده از بوتاکس چهار تا شش ماه طول میکشد، و بعد از آن ماهیچه بهطور کامل به حالت قبلی خود باز میگردد. به دنبال آن، درمان را میتوان بدون هیچ منع استعمالی، به تعداد دفعات دلخواه تکرار کرد و حتی با ایجاد فاصله زمانی بین تزریقها میتوان بدون هیچ ترسی از گذاشتن تأثیرات منفی بر چهره، این تزریقات را تکرار کرد.عوارض بوتاکس بسیار کم است.